बलशाली ‘जुगारी’ भारत...
पडघम - राज्यकारण
प्रवीण बर्दापूरकर
  • प्रातिनिधिक चित्र
  • Sat , 02 September 2023
  • पडघम राज्यकारण सचिन तेंडुलकर Sachin Tendulkar ऑनलाईन रमी Online Rummy जुगार Gambling रमी Rummy पत्ते Pokar

जुगाराची जाहिरात करतो म्हणून विक्रमादित्य क्रिकेटपटू, ‘भारतरत्न’ सचिन तेंडुलकर विरुद्ध आमदार बच्चू कडू खटला दाखल करणार असल्याची बातमी वाचली आणि एक घटना आठवली…

बेगम मंगलाच्या आजारपणाच्या काळात ती आमच्याकडे आली. रात्र ते सकाळ अशी तिची कामाची वेळ होती. आमच्यासोबत सकाळचा चहा तिचाही होई. मग ती दुसऱ्या कामाला जात असे.

तिचं माहेर जवळच्या एका खेड्यातलं. आई-वडील शेतमजूर. मॅट्रिकपर्यंत शिकलेली. शिक्षणामुळे वागण्या-बोलण्यात स्मार्टपणा आलेला. मॅट्रिक झाल्यावर लग्न झालं. पती एका शिक्षण संस्थेत वेठबिगार. काहीबाही काम करून ही संसाराला मदत करत असे. लग्नानंतर मुलगा झाला. पती दारूच्या आहारी गेला. इतका की, सकाळपासून प्यायला सुरुवात करत असे. मग तीच कथा. मारहाण; अमानुष मारहाण. ते जे काही घडलं ते तिच्या चेहऱ्यावरही उमटलेलं. शेवट घटस्फोटात झाला.

याच दरम्यान शेजाऱ्याची अनाथ झालेली मुलगी तिनं दत्तक घेतली. दोन्ही मुलांचा शिक्षणाचा बोजा आणि पालकत्वही तीच सांभाळत होती.

..................................................................................................................................................................

हेहीपाहावाचा -

मोबाईल गेम्स आणि ऑनलाईन गेम्स : डोकी भ्रष्ट करणारी निर्मिती

डिजिटल क्रांतीने ‘न्यूज’चं ‘नॉईज’मध्ये, ‘सेन्स’चं ‘सेन्सेशन’मध्ये आणि ‘क्रेडिबिलीटी’चं ‘केऑस’मध्ये रूपांतर केलं आहे!

डिजिटली घडण्याऐवजी ‘बि’घडत(च) चालली आहे तरुण पिढी…

..................................................................................................................................................................

आमच्याकडे ती आली, तेव्हा तिच्या जगण्याचा संघर्ष बहरात होता, तरी हसतमुख असायची. कोणत्याही कामाला नाही म्हणायची नाही, स्वत:हून पुढे यायची. आमच्याकडून गेली की, तीन-चार घरची कामं. ती आटोपून घरी जाऊन स्वयंपाक वगैरे मग एका ब्युटी पार्लरमध्ये नोकरी. इतक्या कामामुळे स्वयंपाक करायला वेळ नाही, म्हणून रात्रीचा डबा लावलेला.

एकदा सहज म्हणून त्या अन्नाची चव घेतल्यावर बेगमनं तिच्या रात्रीच्या जेवणाची सोय आमच्याकडे केली, तीही जबरदस्तीनं. एकदा गप्पा मारताना ज्या एजन्सीकडून ती आली, ती एजन्सी दर महिन्याला तिच्याकडून तीन हजार रुपये सेवाशुल्क म्हणून घेत असल्याचं लक्षात आलं. म्हणजे आम्ही दिल्यापैकी सात हजारच रुपये तिच्या हातात मिळत. मग आम्ही एजन्सीला नाही म्हणून सांगितलं आणि तिला थेट कामावर घेतलं.

जवळ जवळ दीड वर्ष असं गेलं. बेगम मृत्यू नावाच्या अज्ञात प्रदेशात गेली. तिनं आमच्याकडचं काम सोडलं. करोना सुरू झाला. तळहातावर पोट बहुसंख्यांची जी होरपळ झाली, ती तिच्याही वाट्याला आली. आम्ही इतरांना जे सहाय्य केलं तेच तिलाही केलं. अधूनमधून जमेल तशी आर्थिक मदत केली. जगण्याची चिकाटी इतकी की, दरम्यान पठ्ठीनं मध्ये काही काळ तर चक्क पेट्रोल पंपावर पेटोल-डिझेल भरण्याचं  काम केलं. इतके सगळे कष्ट करून ती मुलगा-मुलगीच्या पुढील शिक्षणासाठी बचत खात्यात भर टाकत होती. पैसे साठले की ब्युटी पार्लर सुरू करायचं तिचं स्वप्न होतं. त्याच वेळी मुलग्याचं शिक्षणात लक्ष नाही; तो नुसत्याच टवाळक्या करत असतो, म्हणून गडद निराशाही होती.

.................................................................................................................................................................

तुम्ही ‘अक्षरनामा’ची वर्गणी भरलीय का? नसेल तर आजच भरा. कर्कश, गोंगाटी आणि द्वेषपूर्ण पत्रकारितेबद्दल बोलायला हवंच, पण जी पत्रकारिता प्रामाणिकपणे आणि गांभीर्यानं केली जाते, तिच्या पाठीशीही उभं राहायला हवं. सजग वाचक म्हणून ती आपली जबाबदारी आहे.

Pay Now

.................................................................................................................................................................

गेल्या आठवड्यात ती आली आणि एकदम रडायलाच लागली. मुलाला रमी खेळायची सवय लागली; सवय कसली तो ऑनलाईन रमीच्या आहारी गेला होता. एका दुकानात तो काम करत असे आणि तिथून मिळणारा पगार रमीवर खर्च करत असे. कधी कधी तो तिचा सेलफोन घेऊन त्यावर रमी खेळत असे. त्यात तिला फार वावगं वाटलं नाही, पण एक दिवस बँकेत गेली, तर खात्यावरचे सर्व पैसे संपलेले होते. धक्का बसून ती घरी आली आणि रडत बसली. तेव्हा मुलानं रमीच्या लागलेल्या व्यसनाविषयी आणि तिच्या खात्यावरचे पैसे त्यानंच खर्च केल्याचं सांगितलं. त्याचा आवडता हिरो रमी खेळून कसे पैसे मिळवतो, हे पाहून त्यालाही रमी खेळायची प्रेरणा मिळाली होती म्हणे!

तिचा आक्रोश बघवला आणि ऐकवलाही जात नव्हता. नवरा दारुडा आणि मुलगा रमीच्या आहारी गेल्याचं तिचं दु:ख अथांग होतं. त्या अथांगतेत ती पूर्ण बुडाली. असाच बराच वेळ गेला. हळूहळू तिचा रडण्याचा वेग मंदावला. मग शक्य होती तेवढी मदत तिला केली, कारण मुलीला शाळेत प्रवेश मिळवून देण्यासाठी मदत मागायला ती आली होती. डोळे पुसत पाया पडून पुढचा संघर्ष करण्यासाठी ती रवाना झाली.

पुढचे काही दिवस सेलफोनमध्ये नजर घालून मग्न झालेल्या लोकांशी बोलण्याचा परिपाठ सुरू केला. नागपूर, अमरावती, मुंबईतील कांही मित्रांनाही त्यात सहभागी कjtन घेतलं, तर लक्षात आलं की, दहापैकी किमान चार-पाच तरी लोक कुठला ना कुठला ऑनलाईन जुगार खेळत आहेत. कोण नव्हतं त्यात… दिवसभर कबाडकष्ट करून रात्रीच्या पोट भरण्याची तजवीज करणारपासून ते नोकरीत स्थिरावलेले मध्यमवर्गीय होते. धक्कादायक म्हणजे महाविद्यालयात शिकणारे अनेक विद्यार्थीही जुगार खेळताना आढळले.

..................................................................................................................................................................

हेहीपाहावाचा -

राजे-राजवाडे व श्रीमंतांपर्यंत सीमित असलेला जुगार गरिबांच्या झोपड्यांपर्यंत नेण्याचा चमत्कार रतन खत्रीने घडवला!

संशोधन सांगतं की, सतत ऑनलाइन व्यवहार/देवाणघेवाण करणारे लोक हळूहळू प्रत्यक्ष व्यवहार करण्यात असमर्थ ठरतात. त्यांच्या ‘सामाजिक क्षमतां’चा ऱ्हास होत जातो!

जसं जुगारामध्ये जुगार चालवणाऱ्याचा नाही, तर तो खेळणाऱ्याचा संसार उदध्वस्त होतो; तशीच अवस्था आपल्या मतदारांची झाली आहे. त्यांच्याकडून हा खेळ खेळून घेतला जातोय...

..................................................................................................................................................................

यांची अधिकृतता काय ते तपासून पाहिलं, तर ‘रमी हा कौशल्य असणारा खेळ आहे’, असा निर्वाळा सर्वोच्च न्यायालयानं १९६८ साली दिला असल्याचं लक्षात आलं. मात्र ऑनलाईन रमी आणि अन्य जुगाराबाबत असा कोणताही दाखला मिळाला नाही. इंटरनेटवरून माहिती काढली तर समजलं की, ऑनलाईन पत्त्यांच्या (Pokar/Rummy) जुगाराची भारताची २०२२ची वार्षिक उलाढाल ८५ दशलक्ष डॉलर्स आहे आणि २०३०पर्यंत ती १७० दशलक्ष डॉलर्स होईल, असा अंदाज आहे.

८५ दशलक्ष डॉलर्स म्हणजे भारतीय चलनात ८ हजार ५०० कोटी रुपये होतात. याशिवाय ऑनलाईन नसणाऱ्या जुगारांची उलाढाल वेगळी आणि ती ऑनलाईन जुगारांच्या चौपट असावी, असा अंदाज या क्षेत्रातल्या एका जाणकारानं ठामपणे व्यक्त केला. त्यात रोखीनं चालणाऱ्या रमीचे स्थानिक अड्डे, मटका, सोरट अशा देशभर, गल्लो-गल्ली, वाडी-तांड्यापर्यंत जाळं पसरलेल्या जुगारांचा समावेश आहे. ऑनलाईन आणि ऑनलाईन नसलेल्या जुगाराची उलाढाल लक्षात घेता, हा आकडा कित्येक लाख कोटी रुपयांवर जातो आणि तो आकडा एखाद्या राज्याच्या एकूण महसुलापेक्षा नक्कीच जास्त आहे!

जनतेला जुगारी करण्याच्या या उद्योगावर बंदी घालण्याऐवजी या उलाढालीवरचा वस्तू आणि सेवाकर (जीएसटी) २८ टक्क्यांपर्यंत वाढवण्यात केंद्र सरकारनं समाधान मानलं आहे; जनतेनं जुगार खेळावा आणि बरबाद व्हावं हीच ‘संस्कारी’ सरकारची इच्छा दिसते आहे, असाच त्याचा अर्थ काढावा लागेल... भारताला जगातली तिसऱ्या क्रमांकाची अर्थव्यवस्था करण्याची भाषा करणाऱ्यांच्या बलशाली भारताचं स्वप्न असं जुगारी असेल तर कठीण आहे... तसा तो जुगारी भारत देश आपल्याला हवा आहे का?

.................................................................................................................................................................

तुम्ही ‘अक्षरनामा’ची वर्गणी भरलीय का? नसेल तर आजच भरा. कर्कश, गोंगाटी आणि द्वेषपूर्ण पत्रकारितेबद्दल बोलायला हवंच, पण जी पत्रकारिता प्रामाणिकपणे आणि गांभीर्यानं केली जाते, तिच्या पाठीशीही उभं राहायला हवं. सजग वाचक म्हणून ती आपली जबाबदारी आहे.

Pay Now

.................................................................................................................................................................

ऑनलाईन रमीवर बंदी घालण्याची संवेदनशीलता आपल्या सरकारकडे नाही, तर संसार उद्ध्वस्त करणाऱ्या या जुगाराच्या जाहिराती करणारे क्रिकेटपटू आणि अभिनेते एवढे कोडगे कसे? त्यात एकटा सचिन तेंडुलकर नाही, तर सौरव गांगुलीसह अनेक मान्यवर क्रिकेटपटू व बडे अभिनेते आहेत आणि त्या सर्वांचा हेतू केवळ पैसा कमावणे हाच आहे.

खरं तर, जनतेला व्यसनी करणाऱ्या जुगाराला प्रोत्साहन दिल्याबद्दल त्यांच्याविरुद्ध गुन्हे दखल करायला हवेत, पण ती हिंमत सत्तेत येणाऱ्या कोणत्याही राजकीय पक्षाच्या सरकारमध्ये नव्हती आणि आजही नाही. 

..................................................................................................................................................................

लेखक प्रवीण बर्दापूरकर दै. लोकसत्ताच्या नागपूर आवृत्तीचे माजी संपादक आहेत.

praveen.bardapurkar@gmail.com

भेट द्या - www.praveenbardapurkar.com

.................................................................................................................................................................

‘अक्षरनामा’वर प्रकाशित होणाऱ्या लेखातील विचार, प्रतिपादन, भाष्य, टीका याच्याशी संपादक व प्रकाशक सहमत असतातच असे नाही. 

.................................................................................................................................................................

‘अक्षरनामा’ला ​Facebookवर फॉलो करा - https://www.facebook.com/aksharnama/

‘अक्षरनामा’ला Twitterवर फॉलो करा - https://twitter.com/aksharnama1

‘अक्षरनामा’चे Telegram चॅनेल सबस्क्राईब करा - https://t.me/aksharnama

‘अक्षरनामा’ला Kooappवर फॉलो करा -  https://www.kooapp.com/profile/aksharnama_featuresportal

.................................................................................................................................................................

तुम्ही ‘अक्षरनामा’ची वर्गणी भरलीय का? नसेल तर आजच भरा. कर्कश, गोंगाटी आणि द्वेषपूर्ण पत्रकारितेबद्दल बोलायला हवंच, पण जी पत्रकारिता प्रामाणिकपणे आणि गांभीर्यानं केली जाते, तिच्या पाठीशीही उभं राहायला हवं. सजग वाचक म्हणून ती आपली जबाबदारी आहे.

Pay Now

Post Comment

अक्षरनामा न्यूजलेटरचे सभासद व्हा

ट्रेंडिंग लेख

शरद पवारांचं राजकारण संपणार की, पुढे जाणार आणि प्रकाश आंबेडकरांच्या राजकारणाचे जहाज तरणार की अडखळणार, या दोन्हीचा फैसला या लोकसभा निवडणुकीत होणार आहे
‘भटकती आत्मा’ हा मोदींचा शब्दप्रयोग ‘हॉरर’ चित्रपट तयार करणाऱ्या रामसे बंधूंच्या ‘बी ग्रेड’ चित्रपटांच्या जातकुळीतला आहे!
कित्येक वेळा माणूस एकटेपणाच्या फटकाऱ्यांनी इतका वैतागतो की, आपणच आपले प्रेत आपल्याच खांद्यावर घेऊन चाललेलो आहोत, असे त्याला वाटते
लोकहो, निवडणुकीचा हंगाम सुरू आहे, सावध राहा, सतर्क राहा, जागे राहा. कारण आता अधिक जोमाने आणि वेगाने सर्रास ‘खोटे’ पसरवले जाऊ शकते
जे जे काही खोटे आहे, कमअस्सल आहे, त्याबद्दल लिहिताना किणीकरांची लेखणी जहाल बनते. कधी कधी विषारीसुद्धा बनते...

सदरे

सुनील तांबे
परिमल माया सुधाकर
निखिल वागळे
संजय पवार
अमोल उदगीरकर

इतर लेख

शरद पवारांचं राजकारण संपणार की, पुढे जाणार आणि प्रकाश आंबेडकरांच्या राजकारणाचे जहाज तरणार की अडखळणार, या दोन्हीचा फैसला या लोकसभा निवडणुकीत होणार आहे

तसं पाहिलं तर शरद पवार आणि प्रकाश आंबेडकर यांचं भांडण जुनं आहे. महाराष्ट्रात मराठा आणि ओबीसींची संख्या साधारण समसमान आहे. पवार आणि आंबेडकर यांच्या राजकारणाची दिशा मराठाकेंद्रित आणि ओबीसीकेंद्रित अशी परस्परविरोधी आहे. पवार-आंबेडकर संघर्षाला अनेक नवे जुने पदर, कंगोरे आहेत. ते समजावून घेतले नाहीत, तर फसगत होऊ शकते.......

‘भटकती आत्मा’ हा मोदींचा शब्दप्रयोग ‘हॉरर’ चित्रपट तयार करणाऱ्या रामसे बंधूंच्या ‘बी ग्रेड’ चित्रपटांच्या जातकुळीतला आहे!

हे ‘हॉरर’ चित्रपट पाहताना भय कमी, हसू जास्त येई. कारण त्यात काही चुका, गडबडी व फजित्या जशाच्या तशा पाहायला मिळत. ओढूनताणून भीती तयार करण्याचा त्या चित्रपटांचा प्रयत्न स्पष्ट दिसे. बजेट कमी, कच्चे कलाकार आणि लवकर चित्रपट पूर्ण करायची घाई, यामुळे ‘स्वस्तातले भयपट’ म्हणून त्यांची काही काळ चलती होती. मोदींचेही तसेच दिसते आहे. नेहरूंना मागे टाकायची घाई त्यांना आणखी खाली खेचत राहते.......

लोकहो, निवडणुकीचा हंगाम सुरू आहे, सावध राहा, सतर्क राहा, जागे राहा. कारण आता अधिक जोमाने आणि वेगाने सर्रास ‘खोटे’ पसरवले जाऊ शकते

‘देशभक्त कोण’ हे अमेरिकन लेखक एडवर्ड अ‍ॅबे यांनी मोजक्या शब्दांत सांगितले आहे- ‘खरा देशभक्त तोच असतो, जो आपल्या देशाचे रक्षण करण्यासाठी कायम सज्ज असतो आणि आपल्या सरकारविरुद्ध कृती करण्यासाठीही तयार असतो.’ त्यामुळे या वेळी कोणती नवलकथा रचली जाईल, याचा नेम नाही. भावनांना आवाहन केले जाईल, पण त्याला फशी पडू नका. तुमच्या भावनांना हात घालण्यासाठी अगदी काहीही घडवले जाऊ शकते, याची सतत जाणीव ठेवा.......

आठवलेसाहेब, तुमच्या मोदींनी गेल्या दहा वर्षांत ‘किती वेळा’ राज्यघटनेचे ‘पालन’ केले? आणि ‘किती वेळा’ अनुसूचित जातींना ‘न्याय’ दिला?

मुळात संविधान बदलाच्या चर्चेची सुरुवात भाजप आणि संघाच्या जबाबदार पदाधिकाऱ्यांनीच केलेली आहे. ‘संविधान बदलासाठी चारशेपेक्षा जास्त जागा द्या’ अशी मागणी भाजपच्या एका वरिष्ठ खासदाराने केली होती. गेल्या वर्षी मोदीचे आर्थिक सल्लागार बिबेक देबरॉय यांनी एक लेख लिहून संविधान बदलण्याची गरज असल्याचं सांगितलं होतं. त्यामुळे विरोधक बाबासाहेबांचा अपमान करताहेत, हा आठवलेंचा आरोप म्हणजे शुद्ध लबाडी आहे.......

‘मोदी की गारंटी’ ही प्रत्यक्षात ‘बिरबलाच्या खिचडी’सारखी आहे… म्हणूनच ते २०४७ सालचे भाकड हवाले देत आहेत…

‘मोदी की गारंटी’ हा खोट्या आश्वासनांचे भेंडोळे आहे. २४च का? ५०, ७५, १०० का नाही? २०२४ साल आहे म्हणून २४. साल २०५० वा २०७५ असतं, तर ५० वा ७५ ‘गारंटी’ दिल्या असत्या. केवळ आकडेच द्यायचे असतील, तर ते कितीही ठोकून देता येतात. सर्वांत शुद्ध सोन्याला ‘२४ कॅरेट’ असं म्हटलं जातं. मोदींनीही आपल्या ‘२४ गारंटी’ या ‘२४ कॅरेट सोनं’ असल्याच्या थाटात सांगण्याचा प्रयत्न केला आहे खरा, पण त्यात तांबे, निकेल आणि जस्त यांचंच मिश्रण आहे........

‘जातवास्तव’ स्वीकारल्याशिवाय सत्ता आणि संसाधनांचा जातीय ‘असमतोल’ दूर करता येणार नाही. उमेदवारांची नावे जातीसकट जाहीर करणे, हा एक ‘सकारात्मक प्रयोग’ आहे

महायुतीच्या ३८ उमेदवारांपैकी १९ मराठा आहेत. विशेष म्हणजे हे सगळे श्रीमंत मराठे आहेत. महाविकास आघाडीच्या ३९ उमेदवारांपैकी २४ मराठा आहेत. वंचित बहुजन आघाडीच्या ३२ उमेदवारांपैकी ५ अनुसूचित जाती, १३ ओबीसी आणि ४ मराठा आहेत. यावरून एक गोष्ट लक्षात येते की, मविआ असो वा महायुती एका विशिष्ट समाजाकडेच सत्ताबळ झुकलेले दिसते. मात्र वंबआने उमेदवारी देताना जात समतोल पाळलेला दिसतो.......

स्वयंपाकघरात टांगलेल्या कॅलेंडरवरच्या चित्राइतकीच थरारकता वा जाहिरातीतून एखादं उत्साहवर्धक पेय विकणार्‍या म्हातार्‍या अमिताभ बच्चनइतकीच विश्वासार्हता, दहा वर्षं राष्ट्रीय व्यासपीठावर वावरलेल्या मोदींच्या व्यक्तिमत्त्वामध्ये उरली आहे...

प्रचारसभांमधून दिसणारे पंतप्रधान दमले-भागलेले, निष्प्रभ झालेले आहेत. प्रमाणापलीकडे वापरलेली छबी, अतिरिक्त भलामण आणि अतिश्रम, यांमुळे त्यांची ‘रया’ गेल्यासारखी वाटते. एखाद्या ‘टी-ट्वेंटी’ सामन्यात जसप्रीत बूमराला वीसच्या वीस षटकं गोलंदाजी करायला लावावी, तसं काहीसं हे झालेलं आहे. आक्रसत गेलेला मोदींचा ‘भक्तपंथ’ टिकून असला, तरी ‘करिष्मा’ उर्फ ‘जादू’ मात्र चाकोरीबद्ध झालेली आहे.......

प्रचाराची कुरूप पातळी... 

रणरणत्या उन्हात लोकसभा निवडणुकीच्या पहिल्या टप्प्याचं मतदान एव्हाना पार पडलेलं आहे. आता पुढील टप्प्यांची प्रक्रिया सुरू झाली आहे आणि त्याच वेळी प्रचाराची जी काही पातळी गाठली गेली आहे, ती अतिशय लज्जास्पद आणि कुरूपही आहे. ही भाषा केवळ गलिच्छ आहे असं नाही, तर ती वापरणाऱ्या सर्वांचीच वृत्ती कुरूप आहे. अर्थात हे काही आजच घडत नाहीये. गेल्या पाच-सहा निवडणुकांपासून प्रचारातील भाषेची ही घसरण सुरू आहे.......

भाजपच्या ७६ पानी ‘जाहीरनाम्या’त पंतप्रधान नरेंद्र मोदींची तब्बल ५३ छायाचित्रं आहेत. त्यामुळे हा जाहीरनामा आहे की, मोदींचा ‘छायाचित्र अल्बम’ आहे, असा प्रश्न पडतो

काँग्रेसच्या ४८ पानी जाहीरनाम्यात राहुल गांधींची फक्त पाच छायाचित्रं आहेत. त्यातली तीन काँग्रेस अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे यांच्यासोबत आहेत. याउलट भाजपच्या जाहीरनाम्याच्या मुखपृष्ठावर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या पाठीमागे बळंच हसताहेत अशा स्वरूपाचं भाजपचे राष्ट्रीय अध्यक्ष जे. पी. नड्डा यांचं छायाचित्र आहे. त्यातली ‘बिटवीन द लाईन’ खूप सूचक आणि स्पष्टता सूचित करणारी आहे.......

जर्मनीत २० हजार हत्तींचा कळप सोडण्याची धमकी एका देशाने दिली आहे, ही ‘हेडलाईन’ जगभरच्या प्रसारमाध्यमांमध्ये गाजतेय सध्या…

अफ्रिका खंडातील बोत्सवाना हा मुळात गरीब देश आहे. त्यातच एवढे हत्ती म्हणजे दुष्काळात तेरावा महिना. शेतांमध्ये येऊन हत्ती मोठ्या प्रमाणात पिकांचे नुकसान करत असल्याने शेतकरी वैतागले आहेत. याची दखल बोत्सवानाचे अध्यक्ष मोक्ग्वेत्सी मेस्सी यांनी घेतली आहे. त्यामुळेच त्यांनी संतापून एक मोठी घोषणा केली आहे. ती म्हणजे तब्बल २० हजार हत्तींचा कळप थेट जर्मनीमध्ये पाठवण्याची. अनेक माध्यमांमध्ये ही ‘हेडलाईन’ गाजते आहे.......

© 2024 अक्षरनामा. All rights reserved Developed by Exobytes Solutions LLP.