अजूनकाही
प्रख्यात रंगकर्मी डॉ. श्रीराम लागू यांचे काल रात्री पुण्यात वयाच्या ९२व्या वर्षी निधन झाले. डॉ. श्रीराम लागू एक प्रख्यात रंगकर्मी, चित्रपट अभिनेते आणि बुद्धिप्रामाण्यवादी म्हणून ओळखले जातात. त्याचबरोबर सामाजिक संघटना, चळवळीमध्येही त्यांनी हिरिरीने सहभाग, पुढाकार घेतला. आपल्याला पटलेल्या, योग्य वाटलेल्या भूमिका त्यांनी ठोसपणे मांडल्या. त्यांविषयी कुणाचीही भीडभाड न बाळगता किंवा कसलीही भीती न बाळगता ते आयुष्यभर परखडपणे बोलत राहिले. नाटक-चित्रपट या सर्जनशील क्षेत्रांत राहूनही डॉ. लागू माणसाकडे बुद्धिप्रामाण्यवादी दृष्टीने पाहत. माणसाने सतत उत्क्रांत होत राहिले पाहिजे, प्रगत होण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे असे म्हणत. त्यासाठी त्याने बुद्धिप्रामाण्यवादी व विवेकवादी झाले पाहिजे असे सांगत. त्यासाठीच ते ‘परमेश्वराला रिटायर’ करायलाही सांगत. कारण ‘तोपर्यंत आपण समाज म्हणून उभे राहू शकणार नाही’ असे त्यांना वाटे. ते प्रत्येक गोष्टीकडे वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून पाहत. त्यामुळे त्यांची भूमिका बुद्धिप्रामाण्यवादी व विवेकवादी राहून त्यात एक प्रकारची सुसंगती राहिली. कलावंताने ‘athlete philosopher’ असले पाहिजे असे डॉ. लागू नेहमी म्हणत. ते स्वत: तसेच होते. त्यानुसारच जगले, वागले.
डॉ. लागूंच्या आयुष्याची, कारकिर्दीची ही एक चलत्-चित्रांच्या माध्यमांतली झलक
२०१५ साली डॉ. लागूंची ‘बालचित्रवाणी’वर एक छोटशी मुलाखत झाली होती. या मुलाखतीमध्ये डॉ. लागूंनी त्यांच्या पहिल्या नाटकाचा अनुभव सांगितला आहे. वयाच्या ८८व्या वर्षी आयुष्याकडे मागे वळून पाहताना आणि खासकरून मुलांसाठी मुलाखत देताना डॉ. लागू जे बोलले आहेत, ते मोठ्यांच्याही जाणीवेमध्ये भर घालणारे आहे.
डॉ. लागूंनी मराठी-हिंदी सिनेमांमध्ये काम करायला सुरुवात केल्यानंतरची ही एक मुलाखत. डॉ. लागू ‘द किंग ऑफ थिएटर’ म्हणून ओळखले जात. त्या नाटकाविषयी डॉ. लागूंचे बोल या मुलाखतीमधून जाणून घेता येतात. शिवाय चित्रपटांविषयीही त्यांनी आपले परखड मत व्यक्त केले आहे.
डॉ. लागूंच्या काही अजरामर भूमिकांपैकी एक म्हणजे ‘नटसम्राट’ नाटकातील अप्पा बेलवलकर. त्याविषयीचा हा व्हिडिओ. डॉ. लागूंच्या अभिनयाची ताकद समजून घेण्यासाठी वा त्याचा पुनर्प्रत्यय घेण्यासाठी हा पाहावाच असा व्हिडिओ आहे.
‘परमेश्वराला रिटायर करा’ असा खणखणीत इशारा देणाऱ्या डॉ. लागूंनी डॉ. नरेंद्र दाभोलकर यांच्या ‘अंधश्रद्धा निर्मूलन समिती’साठी अनेक वर्षं काम केले. या चळवळीला ग्लॅमर मिळवून दिले. आपल्या बुद्धिप्रामाण्यवादी व विवेकवादी भूमिकेनुसार या चळवळीचा प्रचार-प्रसार केला. या चळवळीच्या एका कार्यक्रमासाठी अंधश्रद्धेविषयी डॉ. लागूंनी केलेले हे छोटेसे भाषण.
डॉ. लागूंना त्यांच्या नाटक-चित्रपटांतील कारकिर्दीबद्दल, त्यांच्या भूमिकांबद्दल अनेक मानसन्मानांनी, पुरस्कारांनी गौरवण्यात आले. २०१३ साली त्यांना त्यांच्या नाटक-चित्रपट क्षेत्रातील योगदानासाठी जीवनगौरव पुरस्काराने गौरवण्यात आले. प्रभात कंपनीच्या सौजन्याने सुरू झालेला हा पहिलाच पुरस्कार डॉ. लागूंना देण्यात आला. हे या पुरस्काराचे वैशिष्ट्य आहे आणि म्हणूनच त्याचे मोलही मोठे आहे. या कार्यक्रमाला डॉ. लागू उपस्थित राहिले, पण वयोमानामुळे काही बोलू शकले नाहीत. त्यांच्याविषयी डॉ. जब्बार पटेल, दीपा श्रीराम यांनी आपले मनोगत व्यक्त केले.
.............................................................................................................................................
डॉ. श्रीराम लागू यांच्या ‘लमाण’ या आत्मचरित्राच्या आणि ‘रूपवेध’ या लेखसंग्रहाच्या ऑनलाईन खरेदीसाठी क्लिक करा -
https://www.booksnama.com/client/search/?
.............................................................................................................................................
Copyright www.aksharnama.com 2017. सदर लेख अथवा लेखातील कुठल्याही भागाचे छापील, इलेक्ट्रॉनिक माध्यमात परवानगीशिवाय पुनर्मुद्रण करण्यास सक्त मनाई आहे. याचे उल्लंघन करणाऱ्यांवर कायदेशीर कारवाई करण्यात येईल.
.............................................................................................................................................
‘अक्षरनामा’ला आर्थिक मदत करण्यासाठी क्लिक करा -
© 2024 अक्षरनामा. All rights reserved Developed by Exobytes Solutions LLP.
Post Comment